“Ter geruststelling: ik werk niet meer bij de FIOD.” Joost Boersma stopte drie jaar terug als FIOD-rechercheur. Hij deed het werk 25 jaar. In Herberg ’t Plein gaf hij een inkijkje in de werkwijze van de dienst. “Een luchtig verhaal over een ingrijpend onderwerp,” beloofde hij. 

“Leerzaam,” verklaarde een bezoeker werkzaam in de financiële dienstverlening aan het eind van de avond. “Ik heb verschillende manieren om fraude te plegen gehoord waar ik nog niet aan had gedacht!” Komt de FIOD echt binnen, dan is het wel uit met de grappen. Dit gebeurt doorgaans onaangekondigd en dan kan de toko helemaal op z’n kop gaan. “Had maar even gebeld, ik had alles netjes voor u klaargelegd, horen we soms,” aldus de oud-rechercheur, “maar de praktijk wijst uit dat dan niet alles klaarligt.” Dikwijls blijkt er dan informatie in de papiervernietiger gestopt, in FIOD-taal ‘naar België gefaxt’.
Volgens de inkeerbepaling (voor de liefhebbers: artikel 69 lid 3 van de AWR) kun je zo’n bezoek nog voorkomen als je je zonden zelf tijdig opbiecht bij de Belastingdienst. Wanneer de zaak al in het vizier is, ben je te laat.

Signalen
‘Fraude kent vele gezichten en komt in het groot en klein voor’, is te lezen op de website van de FIOD. Signalen komen behalve van de Belastingdienst ook van bijvoorbeeld het UWV of de politie. “Een anonieme tip alleen is onvoldoende voor strafrechtelijk onderzoek, maar het is een signaal en het kan een basis zijn”, vertelde Joost Boersma.
Met een aantal geanonimiseerde cases illustreerde hij de aanpak van de FIOD. Facturen vergelijken is een beproefd middel. “Want als er twee verschillende facturen van hetzelfde zijn, is er vermoedelijk één vals …” Het is belangrijk om te waken voor vroegtijdige conclusies, stelde hij. De officier van justitie moet voor elk opsporingsmiddel apart toestemming geven: gegevensdragers en administratie in beslag nemen, bankrekeningen en bonnetjes napluizen, gsm-verkeer …

Plantenbakken
De methoden kunnen ver gaan. Van een ict-deskundige die inlogt in het beveiligingssysteem van een woning tot microfoons in de plantenbakken en camera’s in de lampenkappen, zoals gebeurde in het grootste bouwfraudeonderzoek uit de Nederlandse geschiedenis. “De fraude werd gehonoreerd met een langdurig verblijf in een door de overheid gefinancierd appartement, inclusief slapen en exclusief sleutel.”

Johan Debbenhof, 21 januari 2020